Tag Archives: bathara

Cerita Basa Jawa, Tokoh Dewa

Bathara Ghana, dewane ngelmu kang ngreksa panti pustaka kayangan

1 Comment

 

gana_solo

Bathara Ghana utawa Ganesa iku putrane Bathara Guru lan Dewi Uma Parwati. Bathara Ghana arupa gajah raseksa. Nalika Sanghyang Manikmaya mbangun tapa utawa mesubrata, tapane cabar amarga dipanah dening Bathara Kamajaya nggunakake panah kembang Pancawisaya, panah pralambang asmara.

Bathara Guru banjur bali menyang kayangane. Sanghyang Manikmaya mbangun tapa amarga prihatin mikirake Suralaya kang ana ing bebaya amarga dirabasa dening raja raseksa jejuluk Prabu Nilarudraka saka nagara Glugutinatar. Sedyane Nilarudraka kepengin nglamar widadari Suralaya, Dewi Gagarmayang.

Sejatine wus akeh dewa lan pehak liya kang aweh pepeling lan pituduh marang Nilarudraka, ananging dheweke tetep ora gelem murungake sedyane nglamar Dewi Gagarmayang. Dheweke terus ngrabasa, ngrusak lan gawe dredah ing Suralaya nganti pepenginane bisa kasembadan.

Sanghyang Manikmaya banjur mbangun tapa supaya bisa peputra maneh, putra kang nimpuna babagan aweh wewulang. Nalika ngrabasa Suralaya, Prabu Nilarudraka ngepyakake kabeh wadya balane kang numpak gajah.

Kanggo nandhingi, Bathara Guru mrentahake para senapati perang kadewatan supaya mbangun kekuwatan kanthi wadyabala kang uga numpak gajah. Sawise kabeh sumadya, Bathara Guru sedya nitipriksa barisane wadyabala Suralaya kang numpak gajah sing ditindhihi dening Bathara Indra lan Dewi Uma. Continue reading Bathara Ghana, dewane ngelmu kang ngreksa panti pustaka kayangan →

Cerita Basa Jawa, Tokoh Dewa

Bathari Pretiwi panguwasa bumi sap kapisan

2 Comments

 

pertiwi_solo

Bathari Pretiwi iku dewa kang nguwasani bumi sap kapisan. Bumi sap kapisan kondhang sinebut Ekapratala. Eka ateges siji, pratala ateges bumi. Bathari Pretiwi putrane putri Sang Hyang Nagaraja, kang dumunung ing kayangan Jalatundha. Ibune asma Bathari Dewi.

Miturut andharan ing buku Bunga Rampai Wayang Purwa Beserta Penjelasannya, anggitane Bondhan Harghana SW lan Muh Pamungkas Prasetya Bayu Aji, weton Cendrawasih lan Ensiklopedi Wayang Purwa, weton Balai Pustaka, Bathari Pretiwi iku drajate padha kalawan para dewa, amarga dheweke nguwasani bumi sap kapisan.

Bumi sap kapindho, sinebut Dwipratala, dikuwasani dening Bathara Kusika. Bumi sap kaping telu kang sinebut Tribantala dadi papan dununge Bathara Ganggang. Bumi sap kaping papat utawa Caturpratala dikuwasani Bathara Sindula lan bumi sap kalima, sinebut Pancapratala, dikuwasani dening Bathara Darampalan.

Bumi sap kaping enem iku kayangane Bathara Manikem lan Saptapratala utawa bumi sap kaping pitu mujudake kayangan papan dununge Bathara Anantaboga. Bathari Pretiwi ndalem uripe tansah pengin nduweni kembang Wijayakusuma. Ananging kembang kang ora sabaene kembang iku duweke Resi Kesawasidi kang dumunung ing Padhepokan Argajati. Continue reading Bathari Pretiwi panguwasa bumi sap kapisan →

Cerita Basa Jawa, Tokoh Dewa

Bathara Bayu duwe siswa pitu ing arcapada

5 Comments

 

bathara-bayu

Bathara Bayu kang uga kondhang sinebut Sanghyang Pawana iku putrane Sanghyang Manikmaya utawa Bathara Guru lan Dewi Umayi kang nomer papat.

Tembung pawana ateges angin, dene tembung bayu ateges kekuwatan utawa angin. Bathara Bayu dumunung ing kayangan Panglawung. Sisihane asma Dewi Sumi, putrane Bathara Soma.

Bathara Bayu lan Dewi Sumi miturut andharan ing buku Ensiklopedi Wayang Purwa, weton Balai Pustaka, peputra Bathara Sumarma, Bathara Sangkara, Bathara Sadarma lan Bathara Bismakara. Prabu Drupada raja nagara Pancala lan Resi Drona turun temurun mujudake keturunane Sanghyang Bayu.

Saliyane putra cacah papat asil palakrama kalawan Dewi Sumi, Bathara Bayu uga duwe siswa cacah pitu kang wus dianggep kaya putrane dhewe. Siswa pitu iku kondhang sinebut Bayu Pitu.

Miturut andharan ing buku Bunga Rampai Wayang Purwa Beserta Penjelasannya, anggitane Bondhan Hargana SW lan Muh Pamungkas Prasetyo Bayu Aji, weton Cendrawasih, siswane Bathara Bayu kang cacah pitu iku yaiku Gajah Setubanda, Macan Palguna, Naga Kanetra, raseksa Bismuka, Gunung Maenaka lan Garuda Kagapati.

Naga Kanetra njilma marang Arya Bima utawa Werkudara, raseksa Bismuka njilma marang Ditya Jajagwreka lan Garuda Kagapati njilma marang Anoman.

Ing jagad pedhalangan kang kondhang mung Bayu Lima, yaiku Bayu Kinara (Anoman), Bayu Anras (Ditya Jajagwreka), Bayu Kanetra (Gajah Setubanda), Bayu Langgeng (Gunung Maenaka) lan Bayu Mangkurat (Arya Werkudara).

Bathara Bayu nate tumurun ing arcapada utawa bumi lan dadi raja ing nagara Medhanggora, jejuluk Sri Maharaja Bhoma. Nalika ngejawantah sepisanan nuhoni prentahe Bathara Nihoya, Sanghyang Bayu sinebut Arya Suksena. Sawise nglenggahi dampar keprabon ing krajan Medhanggora jejuluk Maharaja Bhoma, dene patihe asma Arya Bhana. Continue reading Bathara Bayu duwe siswa pitu ing arcapada →

Cerita Basa Jawa, Tokoh Dewa

Bathara Wisnu kajibah mamayu hayuning bawana

Leave a comment

 

wisnu_solo

Bathara Wisnu iku miturut Mahabharata putrane Resi Kasyapa lan Dewi Aditi. Ananging Bathara Wisnu iku uga kondhang minangka putrane nomer lima utawa putra sumendi Sanghyang Manikmaya utawa Batahara Guru lan Dewi Umayi kang banjur dipasrahake marang Resi Kasyapa lan Dewi Aditi supaya digulawenthah.

Putrane Resi Kasyapa lan Dewi Aditi cacah 12, yaiku Dewi Datri, Dewi Mitra, Bathara Ariaman, Bathara Sakra, Bathara Baruna, Bathara Angsa, Bathara Waga, Bathara Wiwaswat, Bathara Pusa, Dewi Sawitri, Dewi Twastri lan Bathara Wisnu.

Miturut andharan ing buku Ensiklopedi Wayang Purwa, weton Balai Pustaka, Bathara Wisnu mujudake bathara kalanggengan utawa karaharjan lan kesejahteraan.

Putrane raja Tribuwana kang nglambangake sipat jujur (Bathara Sambo), semangat (Bathara Brahma), rasa (Bathara Indra) lan daya utawa kekuwatan (Bathara Bayu) durung paripurna yen durung dipepaki pralambang kawicaksanan.

Raja Tribuwana, Bathara Manikmaya utawa Bathara Guru, pengin duwe putra kang asipat wicaksana, wusanane pepenginane iku kasembadan kanthi laire Bathara Wisnu.

Dasanamane Sanghyang Wisnu yaiku Abhuta (raja saka sakabehing titah urip lan kang ora urip), Asiyuta (raja kalanggengan), Cakrawati (raja jagad luhur), Hari (raja dahana utawa geni), Haus (raja samodra), Idopati (raja kapinteran lan kajujuran) lan Janggernata (raja alam donya).

Saliyane iku uga isih ana dasanama Kapila (wasis), Narayana (raja samodra), Pandarik Aksa (raja kasenengan), Purusotama (raja jiwa), Purwaya (rajaning nyawa) lan Wiratapura (rasa sato kewan). Continue reading Bathara Wisnu kajibah mamayu hayuning bawana →

Cerita Basa Jawa, Tokoh Dewa

Bathara Kala wenang mateni lan mangan wong-wong sukerta

1 Comment

 

kala_solo

Bathara Kala iku putrane Sanghyang Manikmaya lan Dewi Umayi kang nomer enem, utawa putra ragil. Tembung kala ateges wektu lan dewa penasaran.

Sawise Bathara Guru lan Dewi Umayi peputra cacah lima, kalorone lelungan ngenggar-enggar ati numpak Lembu Andini utawa Nandini.

Ing satengahing mlaku-mlaku iku Bathara Guru kapiadreng saresmi, ananging Dewi Umayi nulak. Pawadane kahanane ora apik kanggo saresmi amarga ana ing satengahing adicara mlaku-mlaku ngenggar-enggar ati. Continue reading Bathara Kala wenang mateni lan mangan wong-wong sukerta →

Cerita Basa Jawa, Tokoh Dewa

Bathara Kamajaya dadi pralambang priya kang sampurna

4 Comments

 

kamajaya_solo

Bathara Kamajaya iku putrane Sanghyang Ismaya lan Dewi Sanggani. Dewi Sanggani dhewe ora liya putrane putri Sanghyang Wenang kang kaping sanga. Bathara Kamajaya iku kondhang duwe pasuryan kang bagus banget, dedeg piyadege uga sampurna.

Yen ing arcapada ana Arjuna kang dadi pralambange priya kang sampurna pasuryan lan dedeg piyadege, ing Suralaya ana Bathara Kamajaya. Kayangane sinebut Cakrakembang. Prameswarine asma Dewi Ratih, yaiku putrane putri Bathara Soma.

Miturut andharan ing buku Ensiklopedi Wayang Purwa, weton Balai Pustaka, pasangan Bathara Kamajaya lan Dewi Ratih kondhang rukune, ora tau cecongkrahan, siji lan sijine padha percayane, siji lan sijine padha tresnane, saengga menjila dadi pralambang wong mbangun bale somah kang samesthine.

Bathara Kamajaya iku tresna banget marang Arjuna, lan tansah sumadya mbela lan mbiyantu Arjuna. Ing lakon Cekel Indralaya, Bathara Kamajaya njaga ajining dhiri Dewi Wara Sumbadra, amarga Arjuna katemben nglakoni tapa brata ing pertapan utawa padhepokan Banjarmelati.

Ora anane Arjuna ing sisihe Dewi Wara Sumbadra dimumpangatake dening para Kurawa kanggo nggodha Dewi Wara Sumbadra kang dumunung ing Banoncinawi. Ing lakon Partadewa, nalika Pandhawa murca lan Arjuna jumeneng nata ing Kaindran, Bathara Kamajaya mbela krajan Amarta saka pangrabasane Kurawa. Continue reading Bathara Kamajaya dadi pralambang priya kang sampurna →